Вучэбная праграма па вучэбным прадмеце «Хімія»
для VІІ клаcа ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі
з беларускай мовай навучання і выхавання
Уводзіны (4 гадзіны)
Прадмет хіміі. Рэчывы і іх уласцівасці. Ператварэнні рэчываў. Роля хіміі ў грамадстве і жыцці чалавека. Хімія ў Рэспубліцы Беларусь.
Чыстыя рэчывы і сумесі. Метады раздзялення сумесей.
Разліковыя задачы 1. Вылічэнне масавай долі кампанента ў сумесі рэчываў.
ПА ВЫНІКАХ ВЫВУЧЭННЯ ТЭМЫ ВУЧНІ ПАВІННЫ:
даваць азначэнні паняццям:
- рэчыва, сумесь рэчываў; аднародная і неаднародная сумесь, хімічная з’ява;
ажыццяўляць наступныя віды дзейнасці:
называць:
- спосабы раздзялення сумесей рэчываў;
- тлумачыць:
- адрозненне фізічных з’яў ад хімічных;
абыходзіцца:
- з неарганічнымі рэчывамі, хімічным посудам, лабараторным абсталяваннем, награвальнымі прыборамі;
праводзіць:
- матэматычныя вылічэнні пры рашэнні разліковых задач; хімічны эксперымент;
карыстацца:
- вучэбным дапаможнікам; інструкцыяй па правілах бяспечных паводзін у хімічным кабінеце; інструкцыяй пры выкананні хімічнага эксперыменту.
Т э м а 1. Першапачатковыя хімічныя паняцці (11 гадзін)
Атамы як найдрабнейшыя хімічна непадзельныя часціцы. Хімічныя элементы. Сімвалы хімічных элементаў. Адносная атамная маса.
Простыя і складаныя рэчывы. Малекулы.
Хімічныя формулы рэчываў. Першапачатковыя ўяўленні пра валентнасць. Складанне хімічнай формулы па валентнасцях хімічных элементаў. Вызначэнне валентнасці хімічнага элемента па формуле.
Адносная малекулярная маса. Масавая доля хімічнага элемента ў рэчыве.
З’явы фізічныя і хімічныя. Прыметы і ўмовы працякання хімічных рэакцый.
Закон захавання масы рэчыва. Ураўненне хімічнай рэакцыі. Роля хімічных рэакцый у прыродзе і дзейнасці чалавека.
Разліковыя задачы:
2. Вылічэнне адноснай малекулярнай масы рэчываў па хімічных формулах.
3. Вылічэнне масавай долі элемента па формуле рэчыва.
ПА ВЫНІКАХ ВЫВУЧЭННЯ ТЭМЫ ВУЧНІ ПАВІННЫ:
даваць азначэнні паняццям:
- атам, малекула, хімічны элемент; простае і складанае рэчыва; хімічная формула; валентнасць; хімічная рэакцыя; адносная атамная маса; адносная малекулярная маса; масавая доля;
у м е ц ь:
чытаць:
- хімічныя формулы вывучаных рэчываў; ураўненні хімічных рэакцый;
называць:
- хімічныя элементы па іх сімвалах і простыя рэчывы (вадарод, натрый, калій, магній, кальцый, барый, алюміній, вуглярод, крэмній, азот, фосфар, кісларод, сера, хлор, бром, марганец, жалеза, медзь, серабро, золата, цынк);
- фармулёўку закона захавання масы рэчываў;
- прыметы і ўмовы працякання хімічных рэакцый;
вызначаць:
- якасны і колькасны састаў злучэння па хімічнай формуле; простыя і складаныя рэчывы; валентнасць хімічных элементаў у бінарных злучэннях па формуле;
адрозніваць:
- сімвалы хімічных элементаў і хімічныя формулы; простыя і складаныя рэчывы.
Т э м а 2. Кісларод (7 гадзін)
Кісларод як простае рэчыва. Фізічныя ўласцівасці кіслароду. Кісларод у прыродзе. Паветра як сумесь газаў.
Атрыманне кіслароду ў лабараторыі раскладаннем перманганата калію. Рэакцыі раскладання. Паняцце пра каталізатары. Метады збірання газа. Гісторыя адкрыцця кіслароду.
Хімічныя ўласцівасці кіслароду: узаемадзеянне з простымі і складанымі рэчывамі: вадародам, вугляродам, серай, меддзю, кальцыем, метанам.
Рэакцыі злучэння.
Паняцце пра рэакцыю гарэння. Працэсы гарэння як крыніцы энергіі. Ахова атмасферы ад забруджванняў.
Аксіды — бінарныя злучэнні элементаў з кіслародам.
ПА ВЫНІКАХ ВЫВУЧЭННЯ ТЭМЫ ВУЧНІ ПАВІННЫ:
даваць азначэнні паняццям:
- каталізатар; аксіды; рэакцыі злучэння, раскладання;
умець:
называць:
- метан; рэакцыі злучэння, раскладання;
- спосабы атрымання кіслароду ў лабараторыі;
ажыццяўляць наступны віды дзейнасці:
запісваць:
- формулы аксідаў па назве рэчыва;
складаць:
- формулы аксідаў па валентнасці; ураўненні вывучаных хімічных рэакцый;
характарызаваць:
- фізічныя і хімічныя ўласцівасці вывучаных злучэнняў;
тлумачыць:
- умовы гарэння і спосабы спынення гарэння.
3. Т э м а 3. Вадарод (7 гадзін)
Вадарод як простае рэчыва. Фізічныя ўласцівасці вадароду. Гісторыя адкрыцця вадароду.
Хімічныя ўласцівасці вадароду: узаемадзеянне з простымі і складанымі рэчывамі: кіслародам, хлорам, аксідам медзі(II).
Прымяненне вадароду.
Паняцце пра кіслоты. Формулы і назвы кіслот (серная, саляная, азотная, фосфарная, вугальная). Меры засцярогі пры рабоце з кіслотамі. Паняцце пра індыкатары.
Вылучэнне вадароду ў рэакцыях кіслот з металамі. Рэакцыі замяшчэння. Рад актыўнасці металаў. Солі — прадукты замяшчэння атамаў вадароду ў кіслотах на метал. Формулы і назвы солей (на прыкладзе сярэдніх солей).
Атрыманне вадароду ў лабараторыі.
ПА ВЫНІКАХ ВЫВУЧЭННЯ ТЭМЫ ВУЧНІ ПАВІННЫ:
даваць азначэнні паняццям:
- кіслоты; індыкатар; солі; рэакцыі замяшчэння;
умець:
называць:
- кіслоты (серная, саляная, азотная, фосфарная, вугальная) і іх сярэднія солі;
- рэакцыі замяшчэння;
- спосабы атрымання вадароду ў лабараторыі;
ажыццяўляць наступныя віды дзейнасці:
запісваць:
- формулы кіслот (сернай, салянай, азотнай, фосфарнай, вугальнай) і іх солей;
складаць:
- формулы солей; ураўненні вывучаных хімічных рэакцый;
характарызаваць:
- фізічныя і хімічныя ўласцівасці вывучаных злучэнняў.
Т э м а 4. Вада (5 гадзін)
Састаў малекулы вады. Фізічныя ўласцівасці вады. Значэнне вады ў прыродзе і жыцці чалавека. Ахова вадаёмаў ад забруджванняў.
Узаемадзеянне вады з аксідам кальцыю, з актыўнымі металамі: натрыем і каліем. Паняцце пра асновы. Шчолачы (гідраксіды натрыю, калію, кальцыю). Меры засцярогі пры рабоце са шчолачамі. Уздзеянне шчолачаў на індыкатары.
Узаемадзеянне кіслот і шчолачаў (рэакцыя нейтралізацыі) як прыклад рэакцыі абмену.
ПА ВЫНІКАХ ВЫВУЧЭННЯ ТЭМЫ ВУЧНІ ПАВІННЫ:
даваць азначэнні паняццям:
- асновы (шчолачы), рэакцыі абмену (нейтралізацыі);
умець:
называць:
- гідраксіды натрыю, калію, кальцыю;
- рэакцыі абмену;
ажыццяўляць наступныя віды дзейнасці:
запісваць:
- формулы шчолачаў (гідраксіды натрыю, калію, кальцыю) па назве рэчыва;
складаць:
- формулы асноў па валентнасці; ураўненні вывучаных хімічных рэакцый;
характарызаваць:
- фізічныя і хімічныя ўласцівасці вывучаных злучэнняў.
АСНОЎНЫЯ ПАТРАБАВАННІ ДА ВЫНІКАЎ ВУЧЭБНАЙ ДЗЕЙНАСЦІ ВУЧНЯЎ
Вучні павінны:
даваць азначэнні паняццям:
- рэчыва, сумесь рэчываў; аднародная і неаднародная сумесь; атам, малекула, хімічны элемент; простае і складанае - рэчыва; хімічная формула; валентнасць; хімічная рэакцыя; каталізатар; індыкатар; адносная атамная маса; - адносная малекулярная маса; масавая доля;
- аксіды, кіслоты, асновы (шчолачы), солі; рэакцыі злучэння, раскладання, замяшчэння, абмену (нейтралізацыі);
умець:
чытаць:
- хімічныя формулы вывучаных рэчываў; ураўненні хімічных рэакцый;
называць:
- спосабы раздзялення сумесей рэчываў; хімічныя элементы па іх сімвалах (вадарод, натрый, калій, магній, кальцый, барый, алюміній, вуглярод, крэмній, азот, фосфар, кісларод, сера, хлор, бром, марганец, жалеза, медзь, серабро, золата, цынк);
- рэчывы па хімічных формулах (простыя рэчывы; аксіды; кіслоты: серная, саляная, азотная, фосфарная, вугальная і іх сярэднія солі; гідраксіды натрыю, калію, кальцыю; метан);
- фармулёўку закону захавання масы рэчыва;
- прыметы і ўмовы працякання хімічных рэакцый;
- тыпы хімічных рэакцый (злучэння, раскладання, замяшчэння, абмену);
- спосабы атрымання кіслароду і вадароду ў лабараторыі;
вызначаць:
- якасны і колькасны састаў злучэння па хімічнай формуле; простыя і складаныя (аксіды, кіслоты, солі, асновы) рэчывы; валентнасць хімічных элементаў у бінарных злучэннях па формуле;
адрозніваць:
- сімвалы хімічных элементаў і хімічныя формулы; простыя і складаныя рэчывы;
ажыццяўляць наступныя віды дзейнасці:
запісваць:
- формулы кіслот (сернай, салянай, азотнай, фосфарнай, вугальнай; шчолачаў (гідраксіды натрыю, калію і кальцыю), аксідаў па назве рэчыва;
складаць:
- формулы аксідаў, асноў і солей па валентнасці; ураўненні вывучаных хімічных рэакцый;
характарызаваць:
- фізічныя і хімічныя ўласцівасці вывучаных злучэнняў;
тлумачыць:
- адрозненне фізічных з’яў ад хімічных; умовы гарэння і спосабы спынення гарэння;
аналізаваць:
- вынікі лабараторных доследаў, практычных работ; вучэбную інфармацыю;
прымяняць:
- вывучаныя паняцці і законы пры характарыстыцы саставу і ўласцівасцей рэчываў, хімічных рэакцый, спосабаў атрымання рэчываў, рашэнні разліковых задач; правілы бяспечных паводзін пры абыходжанні з рэчывамі, хімічным посудам, лабараторным абсталяваннем і награвальнымі прыборамі;
абыходзіцца:
- з неарганічнымі рэчывамі, хімічным посудам, лабараторным абсталяваннем, награвальнымі прыборамі;
праводзіць:
- матэматычныя вылічэнні пры рашэнні разліковых задач; хімічны эксперымент;
карыстацца:
- вучэбным дапаможнікам; інструкцыяй па правілах бяспечных паводзін у хімічным кабінеце; інструкцыяй пры выкананні хімічнага эксперыменту.